علی پاکزاد: در تعریف کلی خط فقر، هزینه برخورداری حداقل کالری و کف هزینه پوشاک و سرپناه مورد محاسبه قرار می گیرد، البته همین تعریف کلی با فرمولهای مختلف و دامنه های گوناگون قابل تعبیر و محاسبه است، اما خط فقر در نگاه کلی نشان دهنده فصل ممیزی بین افرادی است که می توانند حداقل های معاش خود را تامین کنند و افرادی که نمی توانند.
البته در کنار این تعریف بحث خط فقر مطلق هم وجود دارد که برای حداقل لازم جهت زنده ماندن محاسبه می شود، در تعریف جهانی کسانی که روزانه کمتر از یک دلار درآمد داشته باشند مشمول این خط می شوند، البته با تعریف این خط زندگی زیر این خط معادل زندگی در قحطی است.
نکته جالب آنکه سالهاست که مدیران اقتصاد کشور از محاسبه و اعلام خط فقر خودداری کرده اند، و فقط کارشناسان مستقل طی چند ساله اخیر ارقامی را محاسبه و اعلام کرده اند از جمله حسین راغفر، عضو هیات علمی دانشگاه الزهرا که خط فقر سال 88 را معادل 850 هزار تومان در ماه اعلام کرده بود.

اما تازه ترین خط فقر اعلام شده از سوی جمشید پژویان است، رئیس شورای رقابت که خط فقر سال 89 را برای خانوارهای شهری 946 هزار تومان و برای خانوارهای روستایی معادل 580 هزار تومان براورد کرده است و البته اعلام کرده با اجرای هدفمند سازی وضعیت اقشار کم درامد جامعه بهبود پیدا کرده است.
مابه التفاوت این دو رقم اعلام شده از سوی دو کارشناس اقتصادی نشان می دهد که خط فقر طی سال 88 به 89 نزدیک به 100 هزار تومان بالا رفته است، البته با توجه به آنکه روش محاسبه خط فقر از سوی این دو کارشناس اقتصادی اعلام نشده است، این جهش چندان مبنای دفاع علمی ندارد ولی می توان گفت سرعت حرکت خط فقر بسیار بالاست و جالب آنکه در سالی که خط فقر حدود 100 هزار تومان به بالا جهیده، حداقل حقوق در کشور تنها 28 هزار تومان افزایش پیدا کرده است.
اما در مقایسه آمارهای اعلام شده از سوی مراکز رسمی آمار اقتصادی با خط فقر اعلام شده از سوی رئیس شورای رقابت چند نکته دیگر نیزجلب نظر می کند.
طبق گزارش منتشر شده از سوی بانک مرکزی از وضعیت بودجه خانوار در سال 89 متوسط هزینه ناخالص هر خانوار شهری در سال 89 معادل یک میلیون 180 هزار تومان بوده است وبا توجه به ارقام اعلام شده 5 دهک جامعه زیر خط فقر قرار دارند.
با توجه به برآوردهای مرکز آمار تعداد خانوارهای شهر نشین ایرانی در سال 89 معادل 14.7 میلیون خانواراست، که شامل 53 میلیون نفر از جمعیت کشور است، با احتساب این ارقام می توان گفت 946 هزار تومانی فقر برفراز سر بیش از 27 میلیون شهرنشین ایرانی است.

 

هزینه ناخالص خانوارهای شهرنشین بر اساس دهک های جمعیتی طی سال 89
عنوان	متوسط	دهک اول	دهک دوم	دهک سوم	دهک چهارم	دهک پنجم	دهک ششم	دهک هفتم	دهک هشتم	دهک نهم	دهکم دهم
سالانه	14,166,177	3,128,460	5,159,010	6,757,212	8,317,076	10,074,323	12,129,701	14,574,747	17,874,147	23,330,523	40,316,573
ماهیانه	1,180,515	260,705	429,917	563,101	693,090	839,527	1,010,808	1,214,562	1,489,512	1,944,210	3,359,714
منبع: بانک مرکزی     واحد: تومان

 

 در چکیده گزارش مرکز آمار ایران از هزینه درآمد خانوارهای شهری و روستایی ایران در سال 89 نشان می دهد که متوسط هزینه هر خانوار روستایی ماهانه 570 و درآمد هر خانوار در ماه 490 هزار تومان است که این ارقام هر دو زیر خط فقر روستایی است.
در مورد خانوارهای شهری هم گزارش مرکز آمار نشان می دهد، هزینه هر خانوار 947 هزار تومان و درآمدی معادل 884 هزار توماندر سال 89 داشته اند که این دو رقم هم فاصله معنی داری با خط فقر 946 هزار تومانی اعلام شده از سوی جمشید پژویان دارند.